Gespreksinterventie in het basisonderwijs

Sommige gesprekken blijven je bij. Zoals dit gesprek van vanmiddag. Een gesprek voor een afstudeerscriptie over AD(H)D. Breed, omdat AD(H)D veel invloed heeft op diverse vlakken van het leven. Uiteraard passeren cliché-onderwerpen, maar ook specifieke vragen. Juist specifieke vragen leveren interessant materiaal op. Zo word je uitgedaagd anders naar dingen te kijken, je mening aan te passen of je kennis aan te vullen.

Allereerst mijn kennis over het onderwerp. Op de pabo krijg je enige kennis aangereikt in de een of andere module.
Een deel daarvan is niet meer relevant vanwege nieuwe of andere kennis die d.m.v. onderzoeken verkregen is. Zeker op het gebied van AD(H)D weten we veel meer dan pakweg 10 jaar geleden. Daarnaast werkt ons brein selectief, bepaalde informatie zijn we na verloop van tijd vergeten. De informatie gelinkt aan persoonlijke interesse of zaken waar we dagelijks mee te doen hebben, blijft aardig hangen.
Dat niet alleen. Leerkrachten kunnen aardig dolen in het woud van aandoeningen. Er bestaan aandoeningen waarvan de symptomen lijken op die van AD(H)D. Als deze symptomen zich bij ieder kind op eenzelfde wijze zichtbaar werden, viel het eveneens mee. Helaas, de diversiteit in kinderen komt overeen met de diversiteit in uiting en vormen van AD(H)D. Bij het ene kind scoren alle symptomen van AD(H)D hoger dan bij het gemiddelde kind. Andere kinderen hebben extreem veel last van enkele symptomen van AD(H)D, terwijl de andere symptomen nauwelijks waarneembaar zijn.
Om het nog moeilijker te maken komt AD(H)D voor in combinatie met een andere aandoening. Hoe weet je wat oorzaak en wat gevolg is? Ligt AD(H)D aan de basis of toch die andere stoornis?
Ook al heb je nog zo'n goed contact met externe professionals in de hulpverlening, je komt er nog niet altijd uit. Terwijl je als geen ander weet dat je een aanpak op maat moet geven. Omdat Passend Onderwijs dat van je vraagt.

Maar hoe doe je dat dan in je klas waarin meerdere rugzakleerlingen zitten? Ieder kind heeft immers evenveel recht op een specialistische behandeling (die vaak het best gegeven wordt door de eigen leerkracht in de vertrouwde setting). Vrijwel meteen herinner je je verantwoordingsplicht in een handelingsplan. Na wat gegoogle en rondgesnuffel in boeken heb je een globale aanpak. Met hulp van de Intern Begeleider kom je weer een stap verder. Toch is het nog geen maatwerk wat je levert. Deels komt dat doordat je als buitenstaander, buitenstaander blijft.

 

Waarom ga je het gesprek niet aan? Laat je het kind aan het woord (en af en toe stuur je bij). Grote kans dat je hoort waar het kind tegenaan loopt en dat je moet zoeken naar de kracht van het kind. Het ligt er net aan hoe het kind benaderd wordt door zijn omgeving, want dat hoor je terug in het persoonlijk verhaal.
Talenten... daar kun je wat mee. Daarmee investeer je. Moeilijk hoeft dat niet te zijn. Bij een creatieve leerling zet je meer creatieve opdrachten in tijdens de lessen. Als verwerking een stripverhaal tekenen, een tekening vanuit de optiek van de hoofdpersoon of een collage maken. Zoveel extra materiaal heb je niet nodig. Met het risico dat de stof langer blijft hangen.
Andere voordelen van een gesprek kunnen je overtuigen. Het kind voelt zich gehoord, doordat je de eerste stap zet op weg naar een vertrouwensband. Kinderen voelen dat haarfijn aan. Juist deze kleine, extra dingen maken verschil. Van het ene komt het andere. Zo pas je langzamerhand zaken aan voor het kind en stem je steeds meer af, soms in overleg met ouders en andere betrokkenen.

Als je dit voor elk kind doet in je groep, wordt dat teveel. Gelukkig is dit zelden het geval.
Aan de andere kant ontwikkel je voor jezelf routine, formulieren of een aanpak die je het jaar erop hoogstens iets kunt bijstellen. Bovendien werk je zo aan je leerlingenzorg en kwaliteitszorg.
En nee, je hoeft niet opnieuw het wiel uit te vinden. Je collega's beschikken meestal over expertise die jij weer kunt gebruiken. Je moet daarvoor wel open staan en je mening willen herzien.

Er lopen nog teveel volwassen AD(H)D-ers in ons land rond met vervelende ervaringen rondom school, op een te laag niveau werken of zich niet optimaal konden ontwikkelen. Vaak komt dat door een negatieve benadering van leerkrachten, waardoor hun inzet en motivatie daalde tot ver onder het nulpunt. Doordat ze de gevolgen niet overzagen, liepen ze op latere leeftijd hier tegenaan. Generatie na generatie. Ook de huidige scholieren en kinderen.
Als we nu eens starten bij het begin, de basisschool. Net dat extra zetje geven en de aanwezige kennis van leerkrachten delen. Dit bundelen en werkbaar maken... misschien komen we zo iets dichter in de buurt van Passend Onderwijs zonder dat het veel tijd kost. Verminderen we op langere termijn het aantal AD(H)D-ers dat uitvalt op school, gebruiken we hun expertise om de maatschappij te ontwikkelen en henzelf. Want juist AD(H)D-ers bereiken veel in hun leven, omdat zij beschikken over AD(H)D-eigenschappen, zoals enthousiaste communicatie en gespreksvoering. Waar zo'n gesprek al niet goed voor is...